امتحان الهی چیست؟

یکی از سنت های الهی، رشد مردم در لابلای حوادث و آزمایش های پی در پی است. اینجاست که حجت خدا بر خلق تمام می شود و سعادت و شقاوت قابل تفکیک است. امتحان الهی یک سنت همیشگی و جاودانی است که امتحان کننده آن خداست و تمام جهان صحنه آزمایش و تمام انسان ها، حتی پیامبران مورد آزمایش قرار می گیرند.


مزایای امتحان الهی

شاید موارد زیر از جمله حکمت های امتحان الهی باشد:

افزایش ایمان و پیدایش یقین
«وَمَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ النَّارِ إِلَّا مَلَائِکَةً ۙ وَمَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ إِلَّا فِتْنَةً لِلَّذِینَ کَفَرُوا لِیَسْتَیْقِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ وَیَزْدَادَ الَّذِینَ آمَنُوا إِیمَانًا ۙ وَلَا یَرْتَابَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ وَالْمُؤْمِنُونَ ۙ وَلِیَقُولَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْکَافِرُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا ۚ کَذَٰلِکَ یُضِلُّ اللَّهُ مَنْ یَشَاءُ وَیَهْدِی مَنْ یَشَاءُ ۚ وَمَا یَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّکَ إِلَّا هُوَ ۚ وَمَا هِیَ إِلَّا ذِکْرَىٰ لِلْبَشَرِ»
(آیه 31 سوره مدثر)
«مأموران دوزخ را فقط فرشتگان (عذاب) قرار دادیم، و تعداد آنها را جز برای آزمایش کافران معیّن نکردیم تا اهل کتاب [= یهود و نصاری‌] یقین پیدا کنند و بر ایمان مؤمنان بیفزاید، و اهل کتاب و مؤمنان (در حقّانیّت این کتاب آسمانی) تردید به خود راه ندهند، و بیماردلان و کافران بگویند: «خدا از این توصیف چه منظوری دارد؟!» (آری) این گونه خداوند هر کس را بخواهد گمراه می‌سازد و هر کس را بخواهد هدایت می‌کند! و لشکریان پروردگارت را جز او کسی نمی‌داند، و این جز هشدار و تذکّری برای انسانها نیست»

تربیت و شکوفایی استعدادها
خداوند برای شکوفا کردن استعدادهای نهفته و پرورشض دادن بندگان، آن ها را می آزماید.

تصفیه قلوب
«...وَلِیَبْتَلِیَ اللَّهُ مَا فِی صُدُورِکُمْ وَلِیُمَحِّصَ مَا فِی قُلُوبِکُمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ»
(آیه 154 سوره آل عمران)
«و (امتحانات) براى این است که خداوند، آنچه در سینه‌هایتان پنهان دارید، بیازماید و آنچه را در دلهاى شما (از ایمان) است، خالص گرداند»

تقوا
«أُوْلَئکَ الَّذِینَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبهَُمْ لِلتَّقْوَى‌ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ»
(آیه 3 سوره حجرات)
«خداوند دلهایشان را براى تقوا خالص (امتحان) نموده است»

توبه
«وَبَلَوْنَاهُم بِالحَْسَنَاتِ وَالسَّیَِّاتِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ»
(آیه 168 سوره اعراف)
«و آنها را با نیکی‌ها و بدی‌ها آزمودیم، شاید بازگردند»

جدا کردن افراد خوب و بد
«مَا کَانَ اللَّهُ لِیَذَرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلَىٰ مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ حَتىَ‌ یَمِیزَ الخَْبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ»
(آیه 179 سوره آل عمران)
«چنین نبود که خداوند، مؤمنان را به همان‌گونه که شما هستید، واگذارد مگر آن که ناپاک را از پاک جدا سازد»

ظهور عمل
امام علی (ع) می فرماید: گرچه خداوند به روحیات بندگانش از خودشان آگاهتر است ولى آنها را امتحان مى‌کند تا کارهاى خوب و بد که معیار پاداش و کیفر است از آنها ظاهر گردد.

عبرت
«أَوَلَا یَرَوْنَ أَنَّهُمْ یُفْتَنُونَ فِی کُلِّ عَامٍ مَرَّةً أَوْ مَرَّتَیْنِ ثُمَّ لَا یَتُوبُونَ وَلَا هُمْ یَذَّکَّرُونَ»
(آیه 126 سوره توبه)
«آیا آنها نمی‌بینند که در هر سال، یک یا دو بار آزمایش می‌شوند؟! باز توبه نمی‌کنند و متذکّر هم نمی‌گردند»

تکامل انسان
افراد با ایمان در اثر انجام وظایف و صبر در برابر ناگواری ها به مراتب عالی از ایمان و فضیلت می رسند.

افزایش روحیه صبر و رضایت و شکرگزاری
«أَتَصْبِرُونَ ۗ وَکَانَ رَبُّکَ بَصِیرًا»
(آیه 20 سوره فرقان)
«آیا صبر و شکیبایی می‌کنید (و از عهده امتحان برمی‌آیید)؟! و پروردگار تو همواره بصیر و بینا بوده است.»


امتحان الهی در احادیث

حضرت محمد (ص):
خداوند بنده با ایمان خود را با بلا و سختی ها تغذیه می کند، همان طور که مادر فرزندش را با شیر تغذیه می نماید. (بحارالانوار، ج81، ص195)
 
امام صادق (ع):
خدا زمانی که بنده ای را دوست بدارد او را در دریای شداید غوطه ور می سازد. (بحارالانوار، ج15، ص55)
پر گرفتارترین مردم انبیا هستند، در درجه بعد کسانی که از حیث فضیلت بعد از ایشان قرار دارند، و سپس هرکس که با فضیلت تر است به ترتیب از بالا به پایین. (بحارالانوار، ج15، ص53)


چگونه با امتحان الهی روبرو شویم؟

برای این که در برابر امتحان الهی پیروز باشیم و سربلند بشویم چند کار را باید مدنظر قرار بدهیم:

صبر و شکیبایی
همانطور که خدا در قرآن فرموده است تنها صابرین هستند که آزمایش های الهی را با پیروزی پشت سر می گذارند. هملانطور که پیامبرانی همچون ایوب و نوع با توسل به صبر توانستند پیروز شوند.

یاد خدا
در بسیاری از آیات قرآن صبر همراه با نماز آمده است. امام صادق (ع) می فرماید: هنگامی که با غمی از غم های دنیا روبرو می شوید، وضو گرفته، به مسجد بروید، نماز بخوانید و دعا کنید، زیرا خداوند دستور داده: (و استعینوا بالصبر و الصلوة).

بعد از هر سختی آسانی است
یادمان باشد که حوادث و سختی های جهان گذرا هستند و به همراه هر سختی آسانی خواهد آمد.

ایمان
ایمان به خدا اصلی ترین و بزرگ ترین نیروی مثبت درونی است که انسان را در برابر حوادث و مشکلات پشتیبانی می کند.

توجه به تاریخ گذشتگان
یادمان باشد که آزمایش های انبیای الهی به مراتب از امتحان الهی ما سخت تر و شدیدتر بوده است و توجه به این مساله می تواند نوعی آرامش را در ما بوجود آورد. خداوند برای دلداری دادن به حضرت محمد می فرماید:

«وَ لَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ فَصَبَرُوا عَلَىٰ مَا کُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتَّىٰ أَتَاهُمْ نَصْرُنَا ۚ وَ لَا مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِ اللَّهِ ۚ وَ لَقَدْ جَاءَکَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِینَ»
(آیه 34 سوره انعام)
«پیش از تو نیز پیامبرانی تکذیب شدند؛ و در برابر تکذیبها، صبر و استقامت کردند؛ و (در این راه،) آزار دیدند، تا هنگامی که یاری ما به آنها رسید. (تو نیز چنین باش! و این، یکی از سنتهای الهی است؛) و هیچ چیز نمی‌تواند سنن خدا را تغییر دهد؛ و اخبار پیامبران به تو رسیده است.»


ابزارهای خدا برای امتحان الهی

همانطور که در قرآن نیز ذکر شده است خداوند با استفاده از ابزارهای مختلفی انسان را مورد آزمایش قرار می دهد. ابزارهایی از جمله ترس، گرسنگی، زیان های مالی، فرزند، مرگ و...


منبع: سایت ستاره